جوانان ایرانی در گرجستان به دنبال چی هستند؟
اگر به سراغ موتور جستجوی گوگل بروید، می بینید که مردم فارسی زبان در ارتباط با گرجستان پس از وازه تفلیس بیشتر این کلمات را جستجو میکنند:
دختر
دیسکو
مهاجرت
واژه گرجستان را به چند زبان دیگر از جمله ترکی، عربی و چینی نیز جستجو میکنم، هیچ یک از واژه های فوق تاپ سرچ نیستند. اما بیرون از فضای مجازی هم وضعیت ایرانی ها با ملیتهای دیگر در گرجستان متفاوت است.
وقتی نزدیک به زمان فرود امدن هواپیما از مبدا ایران میشود، در فرودگاه تفلیس گروهی از جوانان را میبینید که کارت ویزیت یا بروشور پخش میکنند و عده ای هم در گوش تازه واردها عباراتی مانند منزل ارزان یا اقامت آسان را زمزمه میکنند. لازم به ذکر میدانم که این پدیده نایاب تنها مختص پروازهای ایرانی است. یک ترکیه ای، چینی یا هندی ندیده ام که هنگام نشستن پرواز کشورش در فرودگاه با این شیوه دست به تبلیغات بزند.
در شهر تفلیس هم عده ای از جوانان ایرانی وقتی متوجه میشوند که شما هموطنشان هستید به سراغ ششما می آیند و پیشنهاد استفاده از خدمات مرتبط با تاپ سرچهای جستجو گر گول را به شما میدهند.
بطور کلی مردم در سراسر جهان اقدام به مهاجرت میکنند تا به فرصتهای بهتری دسترسی پیدا کنند اما جونانی از ایران هستند که مهاجرت را هدف اول خود قرار داده اند و حاضرند با هر ذلتی در دیار غربت زندگی کنند ولی در وطن خود نباشند. این یکمی از دلایلی استکه
- ایرانیان با ایجاد مشاغل کاذب فراوان در کشور میزبان اعتبار را از دست می دهنند.
- مثالی در میان ایرانیان باب میشود که برای هر کاری به سراغ هر کسی بروید بجز ایرانی. سعی کنید از جامعه ایرانی بدور باشید.
هندی ها، ترکها و چینی ها در گرجستان هریک شبکه های اجتماعی خودشان را دارند و بقول قدیمی ها هوای یکدیگر را دارند و سر بلند هستند .
بنظرم وقت آن رسیده است که در کشور گرجستان و در بین جامعه ایرانی هم کارهای فرهنگی انجام شود. باید جوانان تازه وارد و کم تجربه را راهنمایی کرد. اینجور کارها نیاز به پول و سرمایه مالی دارد.باید تاجرهای ایرانی کمی از فضای کسب وکار خودشان بیرون بیایند و با حمایت مالی سعی کنند که محیط به نفع همه تغییر کند.
حقه در اتوبوس سواری
صبگاه است، سوار اتوبوس شهری میشوم تا به دفتر کارم بروم. در شهر تفلیس داخل اتوبوسهای شهری یک دستگاه خودکار گذاشته اند که با انداختن سکه یا کشیدن کارت شارز برای شما بلیط صادر میکند. در طول مسیر هم گاهی کارمندان کنترل بلیط سوار اتوبوس میشوند و بلیطها را چک میکنند.
باری وقتی سوار اتوبوس شدم صدای بلند یک خانم و آقای جوان که به فارسی حرف میزدند توجه من را جلب کرد البته فکر کنم توجه کل مسافرین اتوبوس چون خیلی بلند تر از حد معمول حرف میزدند. خانم به آقا میگفت که سفارش دادم از ایران برایمان یک گونی برنج بفرستند و چند کیلو روغن، اینجا هزینه مواد غذایی خیلی گرونه. اولش با خودم گفتم اینها دیگه چه موجوداتی هستند، چیزی که در گرجستان ارزون و فراوونه، غذاست. بعد فکر کردم لابد دانشجو هستند و زندگی دانشجویی دارند.اخرش به خودم گفتم اصلن به تو چه ربطی داره، طرف هر کی هست. چطور به خودت اجازه میدی که درباره دیگران و زندگی شخصیشون اظهار نظر کنی. بهر حال چاره ای نبود اینقدر بلند و جذاب حرف میزدند که من چاره ای جز گوش دادن نداشتم.
رسیدیم به ایستگاهی که مامور کنترل بلیط وارد اتوبوس شد. وقتی مامور به این خانم و آقا رسید، دونفری یک بلیط را ارائه کردند. مامور گفت شما دو نفر هستید و خانم که بیشتر حرف میزد باز همان یک بلیط را که در دست آقا بود نشان میداد، گویا متوجه نمیشد. مامور کنترل بلیط طبق روال معمول در گرجستان چون دید اینها خارجی هستند، گفت مشکلی نیست. بعد از اینکه کنترل تمام شد و شخص کنترل کننده بلیط از اتوبوس پیاده شد خانم به آقا گفت : خوب شد نفهمید، این دفعه این بلیطه برکت کرده و روز سوم هم کار ما را راه انداخت.
توضیح اینکه هزینه ترانسفر با اتوبوس شهری در تفلیس بسیار ارزان است و من تاکنون ندیده و نشنیده ام که یک گرجی بخواهد با کلک بلیط تاریخ گذشته را ارائه کند. آنوقت بعضی ها میپرسند که چرا ایرانی ها از هم فرار میکنند. اگر این دو نفر هم متو.جه میشدند که من ایرانی هستم و حرفهایشان را متوجه میشوم، از دیدن من ناخرسند میشدند.
خانواده 15 نفری
ساعت 9 شب اول فرودین تنها در دفتر پای کامپیوتر نشسته ام و دارم مطلب مینویسم.این ساعت شب در دفتر کار و در چنین روزی، مزاحمی نخواهد بود و راحت فکرت را جمع و جور کن اما نه! تلفن دفتر به صدا درمیاید، لابد از ایران است و کسی میخواهد سال نو را تبریک بگوید پس گوشی را بر میدارم.
تلفن کننده: آقا ما خانواده هستیم و با ماشین شخصی از ایران آمدیم تفلیس، دنبال محل اقامت هستیم، میتونید بما کمک کنید؟
تجربه برخورد با چنین آدمهایی را داشته ام، کسی که میرسد به شهر تفلیس و تازه میخواهد دنبال محل اقامت بگردد، آنهم در چنین روزی. خدا باید به آدم رحم کند. اما از تجربیات قبلی خودم درس نگرفتم و با خودم گفتم خانواده هستند و ممکن است افراد سالمند یا کودک همراهشان باشد پس نگو فرصت ندارم.
- چه جور منزلی نیاز دارید؟ آپارتمان چند خوابه برای شما مناسب است؟
- یک خانه دو اتاقه کوچک هم برای ما کافیه.
- اوکی، ممکنه بفرمایید چند نفر هستید؟
- ما 15 نفر هستیم؟
فکر کردم اشتباهی شنیدم.
- ببخشید، چند نفر؟
- حدود 15 نفر
- چند تا منزل دو اتاقه نیاز دارید؟
- یک منزل، ما همه خانواده و فامیل هستیم و با هم مشکلی نداریم.
کمی داغ کردم، بهش گفتم لطف کنید 10 دقیقه بعد تماس بگیرید تا ببینم موردی دارم یا نه.پس از پایان مکالمه با خودم گفتم برو پای کامپیوتر بشین و کارت رو انجام بده و خودت رو معطل اینجور ادمها نکن، از تجربیات قبلیت درس بگیر! اما دوباره بخودم گفتم شاید بندگان خدا واقعن به کمک تو نیاز دارند، درسته که از این ادمها پولی درنمیاد ولی بجای مطلب نوشتن برو به این آدمها کمک کن.گوشی موبایل را برداشتم و به یکی از صاحبخانه های آشنا زنگ زدم، او منزل بسیار بزرگی دارد و ان را شبیه هاستل کرده است. پرسیدم آیا منزلت خالی است و میتونی 15 تا تخت اماده کنی و پاسخ طرف مثبت بود.
دوباره تلفن زنگ زد و همان شخصی قبلی نتیجه را پرسید و من گفتم جایی سراغ دارم اما اگر میخواهی بیا به دفترم تا با هم برویم به منزل مورد نظر. بعد از پایان مکالمه با خودم فکر کردم که عیبی ندارد، میروم بیرون و هوایی هم میخورم، با دوستی قدیمی که صاحب همان منزل باشد گپی میزنم و دوباره بر میگردم به محل کار. حدود 10 دقیقه بعد در حالی که من دوباره مشغول نوشتن بودم تلفن زنگ خورد، همان صاحب خانواده 15 نفری بود:
- آقای گلچین ما دفتر شما را پیدا نمی کنیم.
- کجا هستید؟
- ما جلوی هتل ورزی هستیم.
- چرا اونطرفی رفتید، من روستاولی پلاک 14 هستم، جهت رو اشتباهی رفتید.
اینبار میدانستم که لااقل 10 دقیقه ای تا دفترم فاصله دارند، بنابراین باز پای کامپیوتر مشغول کارم شد. دوباره تفلن زنگ خورد:
- آقای گلچین ! ما روستاولی پلاک 12 هستیم.
من که گفتم پلاک 14، اینجا یک سمت خیابان پلاکهای زوج هستند بنابراین باید یک پلاک دنده عقب بگیرید. اینبار دیگر تمرکز فکری م روی مطلب بهم خورد و دست از نوشتن برداشتم. گفتم الانا دیگه پیداشون میشه. دقایقی بعد دوباره تلفن زنگ خورد:
- آقای گلچین ما در میدانی که وسطش مجسمه داره هستیم، آدرس شما رو نمیتونیم پیدا کنیم. شما واقعن منزلی را برای ما در نظر گرفته اید.
- بله سراغ دارم، ولی از این پرسش شما به هیچ وجه خرسند نیستم و میلی هم به ملاقات با امثال شما ندارم.
طرف تلفن را قطع کرد و من دوباره با خیال آسوده به سراغ کارهایم رفتم.
مشتری من را قبول دارد یا حکومت؟
یک نوع تبلیغات در میان شرکتها و دفاتر ایرانی زیاد مشاهده می شود که من مشابه آن را در میان شرکتهای خارجی دیگر بخاطر نمی آورم:
دارای تاییدیه از دولت گرجستان
با مجوز رسمی از پارلمان گرجستان
تنها شرکت رسمی در گرجستان
این روش تبلیغاتی مبنای خود را نه بر اساس رضایت و خدمات مورد قبول مشتری بلکه بر مبنای رضایت یا تایید مقامها یا نهادهای رسمی قرار میدهد. صرف نظر از اینکه چنین بینشی تا چه حد بر پایه نادرستی قرار دارد، کذب و نادرست بودن آن در کشور گرجستان امری بدیهی است.گرجستان دارای یک سیستم اقتصادی باز است و تلاش میکند که دخالت دولت در آن به حداقل برسد. نهادهای مدنی در این کشور در حال رشد هستند وتلاش می کنند تا با کمتر کردن دخالت دولت در عرصه اقتصاد ،فرصتهای رانت خواری را محدود کنند.
ایرانیانی که بطور کاذب خود را مرتبط به دولت میکنند در واقع بنوعی به دولت دارند چراغ سبز میدهند که بیا و وارد برخی از عرصه ها بشو، بما رانت بده و ماهم از این دخالتها حمایت خواهیم کرد. پایه چنین تفکر و بینشی، همان روندی است که در ایران هم تجربه شده است و پای حکومت را به تمام حوزه ها کشانده است.
بنظرم جز در مشاغل کاذب ، بازاریابی به روش دولتی شدن موفقیت چندانی نخواهد داشت. دولت گرجستان در ماههای اخیر نشان داده است که دروازه های خود را برای جذب سرمایه های ایرانیان باز کرده است و نه پولهای نقدی که حبابهای کاذب ایجاد میکند و میدان را برای کارآفرینان و سرمایه گذاران واقعی محدود و تنگ میسازد.
اقامت کاذب
یکی از مشاغل کاذب که در ماههای اخیر بین ایرانی ها رایج شده است، گرفتن کارت اقامت برای مسافران این کشور میباشد. ایرانی ها برای مسافرت به کشور گرجستان نیازی به گرفتن ویزا ندارند پس چرا باید کسی که نمیخواهد در این کشور زندگی کند و حد اکثر ممکن است سالی یک یا دو بار به این کشور مسافرت کند باید برای گرفتن کارت اجازه اقامت در این کشور هزینه کند؟ اینها پاره ای از استدلالهایی است که شرکتهای فراهم کننده اجازه اقامت برای مجاب کردن متقاضیان و اقدام برای دریافت کارت اقامت ارائه میکنند:
- بزودی گرجستان عضو پیمان شینگن میشود و با داشتن کارت اقامت گرجستان میتوانید به راحتی به اروپا سفر کنید.
- بعد از مدتی برای شما گذرنامه گرجستان صادر میشود، چون گرجستان بزودی عضو اتحادیه اروپا خواهد شد، شما هم یک شهروند اروپایی خواهید بود.
و...
بنظر من چنین استدلالهایی برای گرفتن کارت اقامت گرجستان نوعی رنگ و لعاب دادن به موضوع است. در برآوردهای خوشبینانه ای که من درباره موضوع عضویت گرجستان در اتحادیه اروپا مطالعه کرده ام، دوره زمانی 7 الی 10 سال برای طی شدن این روند پیش بینی شده است. میدانیم که پیوستن به اتحادیه اروپا الزامن بمعنی پذیرفته شدن در پیمان شنگن نیست. حالا اگر به فرض شخصی آنقدر دوراندیش باشد که بخواهد تا آن سالها صبر کند، باید توجه داشت که یکی از شرایط پیوستن به پیمان شینگن اینست که کشور عضو باید در زمینه صدور روادید سفر یا اقامت از سیاستهای کلی سایر اعضای این پیمان استفاده کند. بعبارت ساده تر اگر گرجستان عضو پیمان شینگن بشود، دیگر کارت اقامت شهروندان کشورهایی را که برای مسافرت به منطقه شینگن مشکل دارند را تمدید نخواهد کرد.
شیوه اقامت گرفتن برخی از شرکتها و دفاتر ایرانی نیز تعجب برانگیز است، نمیدانم باید گفت تاسف بار یا خنده اور است. گرجستان دارای نظام اقتصادی خاصی است که برخی به آن عنوان نظام نئولیبرالیزم یا لیبرالیسم جدید را داده اند. در این نظام ثبت کسب وکار یا بقولی ثبت یک شرکت بسیار ساده است و مجوزهای لازم برای انجام کسب و کار به آسانی صادر میشود. یک شهروند خارجی در گرجستان میتواند در مدت چند روز در این کشور شرکت خود را به ثبت برساند. بعد از ثبت شرکت برای شخص یک کارت اقامت یکساله صادر میشود. برخی شرکتهای سرویس دهنده خدمات اقامت، تا یک تازه وارد از راه میرسد، برای او یک شرکت ثبت میکنند، حسابی در بانک میگشایند، این مدارک را به اداره ثبت شهروندی میفرستند و برای شخص درخواست کارت اقامت میکنند. در انتها هم به تازه وارد عزیر کارت اقامت گرجستان را تقدیم میکنند. گویی لزوم داشتن کد مالیاتی و گردش مالی برای شرکتها تنها یک داستان است. نظام اقتصادی گرجستان برپایه اقتصاد ازاد برای ایجاد اشتغال و پرداخت مالیات بیشتر قرار دارد. گرجستان را با دوبی نیز نمیتوان مقایسه کرد، اقتصاد دوبی نه بر مبنای مالیات بلکه بر پایه توسعه تجارت برنامه ریزی شده است. در دوبی شما بجای پرداخت مالیات، مجوز فعالیتها را گاه به قیمتی گزاف خریداری میکنی. بعد از ثبت شرکت در گرجستان برای متقاضی تنها یک کارت اقامت یکساله صادر میشود و اگر این شرکت صوری باشد و فعالیتی انجام ندهد، هیچ تضمینی برای تمدید کارت اقامت وجود ندارد، هرچند دفاتری که افسانه هایی مانند سفر آزادانه به کشورهای عضو پیمان شینگن را سرهم بندی میکنند، میتوانند ادعا کنند که از جیب خوشان بشما ضمانت تمدید کارت اقامت را هم خواهند داد.
داستان را کوتاه کنم، درباره ارزش اقامت گرجستان دارد اغراق میشود و بدترین راه برای کسی که تنها به دنبال گرفتن کارت اقامت میباشد، گرفتن اجازه اقامت از راه ثبت شرکت میباشد. دفاتر ایرانی محترمی هم که در زمینه گرفتن کارت اقامت برای تازه واردها اقامت می کنند، بهتر است، لااقل یکبار قوانین مهاجرت به این کشور را مطالعه کنند و بجای افسانه سازی به فکر استفاده از روشهای خلاق باشند.